Pieter Schreuder
De Leidse agent die Maria Swanenburg arresteerde.
Pieter Schreuder is onderdeel van de special "Leiden in Minifiguren" .
Lees en luister mee!
Tip: Lees eerst het verhaal van Maria Swanenburg voordat je dit verhaal gaat lezen.
Een Leidse agent, Pieter Schreuder, kreeg een oproep om naar de Groenesteeg te gaan. Een straatje in een van de oudste buurten van Leiden.
Pieter Schreuder was een ervaren agent en misschien wel de bekendste agent van Leiden. Ook vanwege zijn opvallende verschijning. Hij had een enorme buik, hij was forsgebouwd en had een flinke snor. Schreuder kreeg de bijnaam “de Leidse Bismarck” omdat hij ontzettend op de Duitse kanselier Otto von Bismarkck leek.
Schreuder stond altijd vooraan als er weer eens werd gevochten door de Leidse studenten en deelde dan flinke klappen uit. Bovendien, in het arme Leiden had hij elke dag te maken met diefstallen, inbraken, prostitutie en andere criminaliteit. Schreuder ging bijna met pensioen en keek trots terug op een lange carrière waar hij alles al een keer had meegemaakt.
Pieter Schreuder (rechts) bij het stadhuis van Leiden.
Otto von Bismarck
Groenesteeg in Leiden (Funda)
Maar toch, wat er gebeurde in de Leidse Groenesteeg, had hij nog nooit eerder meegemaakt. Er was een gezin dat vreselijk ziek was geworden. De moeder en het pasgeboren zoontje Hendrik junior waren na een kort en heftig ziekbed al overleden. De vader, Hendrik Frankhuizen was ook enorm ziek, maar kon zichzelf nog net naar een dokter slepen. De dokter dacht meteen aan vergiftiging en adviseerde Frankhuizen om aangifte te doen. De politie startte meteen een onderzoek en kwamen bij Maria Swanenburg uit. Getuigen hadden haar namelijk het huis in zien sluipen toen de familie Frankhuizen even weg was en er scheen toen een potje pap boven het vuur te hebben gehangen. Toen de familie thuiskwam, waren ze direct daarna doodziek geworden. Bovendien wisten getuigen te melden dat “Goeie Mie” heel vaak begrafenisverzekeringen afsloot voor mensen.
Pieter Schreuder ging met collega’s op zoek naar Swanenburg en vonden haar bij haar huis. Ze werd gefouilleerd en Schreuder ontdekte een verzekeringsbriefje met de naam van de pas overleden jonge Hendrik erop. Vervolgens werd ook haar hele huis doorzocht en daar vonden ze meer verzekeringsbriefjes. Schreuder was ervan overtuigd dat Swanenburg de familie had vergiftigd en arresteerde haar. Toen ze werd meegenomen, werd Schreuder uitgescholden door de omwonenden. Het kon toch niet dat “die Goeie Mie” door die dikke agent werd gearresteerd? Zij zorgde zo goed voor de buurt!
Pieter Schreuder arresteert Maria "Goeie Mie" Swanenburg (Roelof Raar, 1885)
De twee lichamen werden naar de Universiteit Leiden gebracht voor een autopsie. Er werden organen verwijderd en naar een expert gestuurd. Door proeven te doen, ontdekte deze professor dat moeder en kind waren vermoord met arsenicum.
Maria Swanenburg bekende de moorden en vanaf dat moment kwam er nog veel meer aan het licht. De buurtgenoten die eerst zo woedend waren op “de Leidse Bismarck” agent Schreuder, herinneren zich opeens dat veel van hun familieleden ook waren gestorven onder dezelfde omstandigheden, of dat ze zelf heel erg ziek waren geweest terwijl “Goeie Mie” deze families verzorgden.
Zestien lichaam werden uit hun begraafplaatsen opgegraven en op dezelfde manier onderzocht. Het werd snel duidelijk dat veel van deze mensen waren omgekomen door vergiftiging met arsenicum.
De opgravingen van de slachtoffers (Roelof Raar, 1885)
Deze onderzoeken kostten veel tijd en het duurde dan ook lang voordat, Swanenburg voor de rechter kwam. Tijdens deze periode was er ontzettend veel aandacht voor het verhaal van “Goeie Mie”. Kranten stonden vol over het onderzoek, de bekende slachtoffers en ook nieuwe slachtoffers die werden ontdekt. Bovendien stonden de kranten vol met de nieuwste “roddels”. Swanenburg zou zelfs haar eigen ouders en kinderen hebben vergiftigd. Haar huis en huizen waar ze mensen had vermoord, werden overspoeld door ramptoeristen die deze plekken met eigen ogen wilden zien.
Ramptoeristen bij het huis van "Goeie Mie" (Geïllustreerd Politienieuws, 1883)
Pas in april 1885, anderhalf jaar na de arrestatie van Maria Swanenburg begon het proces. De rechtszaal zat bomvol. Er kwamen vreselijke details naar boven en er werd vastgesteld dat “Goeie Mie” zeker 65 mensen had vergiftigd. 42 daarvan werden ernstig ziek en 23 waren gestorven. Swanenburg ontkende eerst, maar bekende later een aantal van deze moorden omdat het bewijs overweldigend was. Haar bijnaam “Goeie Mie” was inmiddels vervangen door een nieuwe: “De Leidse Gifmengster”.
Maria Swanenburg werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf in een tuchthuis in Gorinchem. Daar overleed ze in 1915.
Maria Swanenburg in de rechtszaal (Victor de Stuers, 23 april 1885)
Om dit verhaal af te sluiten:
Achteraf bleek dat Swanenburg misschien wel meer dan 100 moorden had gepleegd en dat maakt haar met afstand de grootste seriemoordenaar ooit. Sterker nog, ze staat in het “Guinness Book of World Records” als grootste gifmengster allertijden.
Waar?
Pieter Schreuder arresteerde Maria Swanenburg bij de Groenesteeg in Leiden
Meer weten ?
Pieter Schreuder gaf op 28 november 1887 een uitgebreid interview in het Leidsch Dagblad. Lees of download het interview!
