Herman Boerhaave
Grondlegger van de moderne geneeskunde
Herman Boerhaave is onderdeel van de special "Leiden in Minifiguren"
Lees en luister mee!
Herman Boerhaave is een van de bekendste Nederlandse wetenschappers ooit. Hij was botanicus, dat is een expert in plantenkunde, scheikundige en arts. Als arts werd hij wereldberoemd.
Boerhaave werd in 1668 geboren in Voorhout. Op de Latijnse school in Leiden haalde hij hele hoge cijfers en daarna ging hij filosofie, theologie en wiskunde studeren aan de Universiteit van Leiden. Maar zijn interesse lag eigenlijk bij geneeskunde. Dat komt misschien wel omdat hij vanaf zijn twaalfde een hardnekkige zweer in zijn dijbeen had. Boerhaave moest daarom veel artsen bezoeken en kreeg pijnlijke behandelingen. Door deze behandelingen kon hij zich later ook goed verplaatsen in de pijn en het lijden van zijn eigen patiënten.
Het huis van Boerhaave: Oud Poelgeest (Wolk, 2004)
Het anatomisch theater in Leiden waar Boerhaave zijn lessen gaf (Willem Isaacsz Swanenburg, 1610)
Na zijn studie geneeskunde in Harderwijk, ging hij in Leiden aan het werk als arts en in het jaar 1701 ging hij lesgeven in de geneeskunde aan de Leidse universiteit. Boerhaave gaf anders les dan andere artsen. Dat kwam omdat Boerhaave een revolutionaire methode van lesgeven had bedacht: klinisch onderwijs. Voor die tijd leerden studenten eigenlijk alleen maar uit boeken en in de collegezaal. Natuurlijk was dat belangrijk maar van Boerhave moesten studenten ook in de praktijk leren. Studenten liepen met hem mee om patiënten te bezoeken. Door goed naar de patiënt te kijken, deze te onderzoeken én goed te luisteren en praten met patiënten, leerden zij een diagnose te stellen en een behandelplan te maken.
Deze methode van onderwijs maakte Boerhaave wereldberoemd. Studenten uit heel Europa reisden naar Leiden om te leren van de vernieuwende arts. De medicus en anatoom Albrecht van Haller noemden hem zelfs “de leraar van heel Europa”. Zijn colleges en klinische lessen waren razend populair. Zo populair zelfs dat er vaak geen plek meer was in zijn collegezalen en konden studenten niet meelopen in de ziekenzalen
In 1709 werd hij hoogleraar én directeur van Hortus Botanicus. Een plek waar een enorme hoeveelheid geneeskrachtige planten te vinden waren. Deze was iets meer dan 100 jaar eerder opgericht en de allereerste directeur heette Carolus Clusius. Boerhaave vond namelijk dat zijn studenten meer moesten weten van de geneeskunde dan alleen het menselijk lichaam, maar ook hoe planten konden helpen om patiënten beter te maken. De colleges die hij gaf over botanie, plantenkunde, waren net zo populair.
Hortus Botanicus in 1610 (Willem Isaacsz Swanenburg, 1610)
Boerhaave geeft les over de geneeskrachtige eigenschappen van planten (J. Folkema, 1756)
Zijn werkwijze beschreef Boerhaave in zijn boek “Institutiones Medicinae". Dit boek werd in tientallen talen vertaald en zijn benadering is nog steeds de basis voor de moderne geneeskunde.
In de loop van zijn carrière werd Boerhaave nog rector magnificus van de Universiteit van Leiden en hoogleraar in de chemie. Herman Boerhaave overleed in 1738 na een langdurig ziekbed, maar zijn methoden worden nog steeds wereldwijd gebruikt bij medische opleidingen. Er zijn tientallen scholen, ziekenhuizen en andere instellingen naar hem vernoemd. De belangrijkste en bekendste is misschien wel het Rijksmuseum Boerhaave, een wetenschapsmuseum in Leiden.
Institutiones Medicinae (Herman Boerhaave, 1708)
Herman Boerhaave op 61-jarige leeftijd (Cornelis Troost, 1735)
Gevel van Rijksmuseum Boerhaave (2022)
Om dit verhaal af te sluiten:
Wist je dat Herman Boerhaave zo beroemd was dat staatslieden, edelen en vorsten uit heel Europa naar hem toekwamen voor medisch advies en behandeling? De bekendste is misschien wel de Russische Tsaar Peter de Grote, die om vijf uur in de ochtend bij hem langskwam.
Waar?
Herman Boerhaave was arts in Leiden
Meer weten ?
Neem in een kijkje in het Rijksmuseum Boerhaave