Napoleon Bonaparte
Generaal, dictator en keizer van Frankrijk.
Napoleon is een van de bekendste Fransen uit de wereldgeschiedenis. Hij was generaal, dictator en keizer van Frankrijk. Hij werd geboren in 1769 op het eiland Corsica, dat toen nog onderdeel van Frankrijk was.
Napoleon groeide op in een familie van adel en ging naar de militaire academie in Brienne. Daar blonk hij uit in wiskunde en geschiedenis. Het werd al snel duidelijk dat Napoleon een slimme jongen was. In 1785 studeerde hij als 16-jarige af en begon zijn militaire carrière als luitenant in het Franse leger.
In 1789 brak de Franse Revolutie uit. De burgers en boeren van Frankrijk kwamen in opstand tegen de rijke adel en het koningshuis. Dit begon met de “Bestorming van de Bastille” waar 80.000 burgers het fort bestormden om buskruit te bemachtigen voor hun verzet. Ondertussen slaat koning Lodewijk XVI op de vlucht. De koning werd twee jaar later gevangengenomen en krijgt in 1793 de doodstraf met de guillotine. Vanaf dat moment was Frankrijk een republiek en was iedereen, op papier tenminste, gelijk.
De bestorming van de Bastille. (Jean-Pierre Houël, 1789)
Tijdens deze periode koos Napoleon vrijwel meteen de kant van de revolutionairen. Hij verhuisde naar Parijs om daar carrière te maken. In het begin had hij daar geen succes en leefde zelfs een tijd in grote armoede. Tot hij op een dag in 1795 het bevel kreeg om een groep van 25.000 aanhangers van het koningshuis tegen te houden. Napoleon maakte een blokkade van 40 kanonnen midden in de straten van Parijs en wist zo deze royalisten te verslaan. Hierdoor groeide Napoleon uit tot een volksheld en als beloning werd hij benoemd tot generaal.
In de jaren daarop behaalde hij als generaal vele successen. Hij moderniseerde zijn legers en werd populair bij zijn manschappen. Ondertussen ging het met Frankrijk minder. Het land was door de nieuwe regering instabiel en werd bedreigd door veel andere landen. Napoleon zag zijn kans. Hij pleegde in 1799 een staatsgreep en benoemde zichzelf tot eerste consul, dat is een soort dictator, van Frankrijk.
Napoleon vuurt met 40 kanonnen op de royalisten in de straten van Parijs (Charles Monnet)
Als generaal vocht Napoleon zelfs in Egypte (Louis-François, 1808)
Napoleon als eerste consul van Frankrijk (Jean Auguste Dominique Ingres, 1803)
Generaal en Consul Napoleon in de Alpen (Jacques-Louis David, 1805)
Vanaf dat moment veranderde er een hoop in Frankrijk, wat ook in ons dagelijks leven nog van invloed is. Napoleon herziet de totale wetgeving, dit ging de geschiedenis in als Code Napoleon. Het is de basis voor het burgerlijk recht dat wij nu ook nog kennen. Het belangrijkste voorbeeld is dat iedereen gelijk is voor de wet. Daarnaast werd onderwijs en zorg openbaar, voerde hij maten in als kilo’s, liters en meters en kwam er een modern belastingstelsel. Een andere belangrijke verandering is dat iedereen een achternaam moest aannemen.
In 1804 werd Napoleon zelfs gekroond tot keizer van Frankrijk. Hij koos zelf bewust de titel van keizer, want de term koning zou niet goed vallen bij het Franse volk. Bovendien vergeleek hij zichzelf inmiddels met Europese keizers als Karel de Grote en Julius Caesar.
Ondertussen was Napoleon bezig met het uitbreiden van het Franse Rijk. Landen als Nederland en België vielen onder de macht van Napoleon, maar ook delen van Italië, Oostenrijk en Duitsland.
Kroning van Napoleon tot keizer van Frankrijk (Jacques-Louis David, 1804)
Keizer Napoleon Bonaparte (François Gérard, 1805)
Het Franse Rijk van Napoleon in 1812. (Alexander Altenhof, 2012)
Maar Napoleon wilde meer macht en land, daarom probeerde hij in 1812 Rusland te veroveren. Hij reisde met een gigantisch leger van 450.000 man en 100.000 paarden af naar Rusland, maar deze veldtocht zou rampzalig aflopen voor Napoleon en de Fransen.
Al na twee weken had hij al 135.000 man verloren aan ziektes, uitputting en hitte. De Russen vielen af en toe aan, en trokken zich dan weer heel snel terug. Toen Napoleon na 82 dagen Moskou bereikte, was de stad compleet verlaten. De Russen hadden zich weer teruggetrokken en staken zelfs de hele stad in brand. Ondertussen had Napoleon nog maar een kwart van zijn leger over en moest met zijn “staart tussen de benen” terug naar Frankrijk. Op de weg terug werd het inmiddels winter en nu stierven de soldaten door kou en uithongering. Bij terugkomst in Parijs, waren er van “La Grande Armée” of “Het Grote Leger” van 450.000 man, nog maar 40.000 soldaten in leven.
De veldtocht van "La Grande Armée" in beeld.
Het Franse leger steekt een Rivier over.
Napoleon spreekt met een (hongerige?) soldaat. Joseph-Louis-Hippolyte Bellangé, 1831)
Napoleon kijkt naar een brandend Moskou (Albrecht Adam, 1841)
Duizenden soldaten sterven door de koude winter. (Vasily Vereshchagin, 1896)
Dit enorme verlies betekende het einde van Keizer Napoleon. Hij werd gedwongen om afstand te doen van de troon, het koningshuis werd hersteld en Lodewijk de XVIII nam plaats op de troon. Napoleon Bonaparte werd in 1814 verbannen naar het Italiaanse eilandje Elba.
Toch gaf hij niet op en komt nog een keer terug naar Parijs. Hoe? Dit verhaal gaat verder met Arthur Wellesley.
Om dit verhaal af te sluiten:
Wist je dat Napoleon niet perfect Frans sprak? Zijn geboortetaal was namelijk Italiaans, hij was immers opgegroeid was op Sicilië. Daardoor zou hij de taal de rest van zijn leven spreken met een dik Italiaans accent.
Waar?
Napoleon greep de macht in Parijs, Frankrijk.
Meer weten?
De Franse Revolutie ontstond mede door de "Verlichting". Maar wat is dat eigenlijk?
Boekentips
Menno Hurenkamp
Koeriers voor de keizer.
Nicolas en Alexander, zonen van officieren tijdens Napoleon's invasie van Rusland in 1812, worden vrienden en proberen een vredesvoorstel van Napoleon aan de tsaar over te brengen, ondanks obstakels.
Bekijk dit boek op bol
Jean-Claude van Rijckeghem
IJzerkop
De 18-jarige Stans loopt weg van huis om sluit zich aan bij het leger van Napoleon. Ze moet tot elke prijs verborgen houden dat ze eigenlijk een meisje is.
Bekijk dit boek op bol